İşğal etilgen Qırımda insanlar Ukrayinağa sadıq olğanları içün taqip etile. Rusiye quvetçileriniñ közüne Ukrayina timsallerine, şu cümleden sarı ve mavı renklerge er angi imalar tüşe. Bu renklerge boyalanmağan obyektlerniñ saipleri belâğa oğraylar. Neler olğanı aqqında Qırım.Aqiqatnıñ materialında tarif etemiz.
Rusiye Federatsiyasında resmiy olaraq Ukrayin timsalleri yasaq etilmegen. Amma mave ve sarı renk içün insanlarnı taqip etüv em Rusiyede, em onıñ tarafından işğal etilgen topraqlarda kütleviy oldı. Rusiye Federatsiyasınıñ Ukrayinağa qarşı keñ kölemli basuvı vaqtında sarı ve mavı renkli er angi timsaller işğal etilgen Qırımda istenilmegen ve yasaq etilgen sayılıp başlandı. Çoqusı allarda şahsiy evlerniñ qoraları yasaq altına tüşe. Olarnıñ saiplerini Z cemiyeti ve quvetçiler tarafından taqip etile.
"Tutıp alalar, sorğuğa çekeler, ruhtan tüşüreler"
Qırımdaki qoralarğa yapılğan resimler "antirusiye baqışları" içün insanlarnıñ taqip etilmesine sebep ola. Buña Kefede yaşağan blogger Aleksandr Talipov tarafından teşkil etilgen "Krımskiy Smersh" arbiy areketiniñ faalleri yardım ete.
Boş ayda o, Pervomaysk rayonında sarı ve mavı tüslü qorane çitlengen evni tapıp aldı. Ne vaqıt böyle yapılğanı ve kimniñ evi olğanı belli degil.
Pervomayskoye qasabasında mavı ve sarı renkli ev, 2025 senesi boş ay
Ertesi künü, aynı şu evniñ fotoresimleri yayınlandı, amma qorası mavı renkte edi. "Krımskiy Smerşeh"te bu deñişüvniñ tafsilâtlarını aydınlatmaylar, amma buña alâqası olğanını da gizlemeyler.
Böyle adiseler evel de olğan edi. Olar Qırımlılarğa qarşı basqı ve qorquzuvlarnen beraber keldi.
Bu yılnıñ baarinde Rusiye quvetçileri İçki rayonınıñ Urojaynoye köyünde eviniñ qorasını kök tüşke boyalağan, üstüne de sarı tamğa resimini yapqa ve eki tilde ⁇ (Qırımtatar ve Ukrayin tillerinde) soqağınıñ adını yazıp qoyğan yerli sakinni yaqaladılar.
"Qapı böyle edi, "jovto-blakıtnıy" tüs üzerinde Ukrayin tilinde "Şkilna" yazılğan. Qırımtatar tilinde de yazılğan levha bar. Bu yerde tesadüf olamaz", — dep bildirdi Talpov ve "mayornı" ev saibi qaysı devletniñ vatanperveri olğanını teşkermege çağırdı.
Ev saibi İbraim Osmanov Qırımtatar milliy areketiniñ vekili, qırımtatar halqınıñ regional meclisiniñ sabıq vekili.
Böyle kösterüv"afu istemeler" tek bir vaqia degil, yarımadada Rusiye quvetçileriniñ sistematik siyasetiniñ bir qısmıdırQRM
"Krımskiy Smerş" ev saibiniñ afu istemesinen video ve mavı tüske boyanğan qoranıñ fotoresimini yayınladı.
İbraim Osmanov bunı basqı altında yaptı, dep eminler Qırımtatar resurs merkezinde.
"Basqı altında İbraim Osmanov öz areketini "aqıl-fikirsiz" dep adlandırdı ve yarımada işğaline qoltutuv sözlerini bile ayttı ve adamlar bu (sarı ve mavı) renklerden qorqalar dep qoştı. Böyle kösterüv"afu istemeler" tek bir vaqia degil, yarımadada Rusiye quvetçileriniñ sistematik siyasetiniñ bir qısmıdır. Ukrayinağa ve Ukrayina Silâlı quvetlerine sadıq olğanından şübheli sayılğan insanlarnı tutıp alalar, işkence eteler, sorğuğa çekeler, ruhiy ceetten sıqıştıralar, soñra ise uydurılğan cinayetlerde qabaatını kamerağa tanımağa mecbur eteler", — dep bildirdiler QRM-de.
"Söz berem ki, boyalaycağım"
2023 senesi Aqmescitte garaj saibi Vladimir Subbotin qapılarını mavı ve sarı ve Amerika bayrağınıñ renklerine boyalağanı içün afu soramağa mecbur oldı.
Aqmescitte Ukrayina ve ABD bayraqları renklerinde garajnıñ fotoresimi, 2023 senesi
"Garajimni Ukrayin renkinde boyalağanım içün er kesten afu sorayım. Söz berem, ey... Boyalamaq isteyim", — dep ayta o "Krımskiy Smersh" videosında.
Böyle peşmanlıq öz isteginen yazılğanmı, belli degil. Ukrayina tarafdarı olğanları içün afu soramağa mecbur etilgen er dörtünci Qırımlı "qoşma aşalavlarğa oğratıldı, dep bildire Irade adlı Qırım aq qorçalayıcı teşebbüsi.
"Qırımda Ukrayina tarafdarı olğan insanlarnıñ öz itibarını aşalav ameliyatı kütleviy, sistemli ve esasen şablon usullar qullanıla (videoğa uquq ceetinden teşkerilgen ve adiy laf içün hususiy olmağan afu etüv metnini yazıp qoymaq). Bu, Ukrayinağa qol tutqanlarını köstergen şahıslarnı qorquzmaq ve vatandaş ealisini qorquzıp, böyle duyğularnıñ artmasını toqtatmaq içün yapıla", — dep yazalar ZMINA aq qoruyıcıları.
"Terbiyeleme"
2023 senesi Aqyarlı bir saife "Luç" bağça ortaqlığınıñ evlerinden birinde sarı ve mavı tüslerde bir dam taptı.
Aqyardaki bağça cemiyetiniñ sarı ve mavı tüslü damı, 2023 senesi
Soñra belli olğanı kibi, bu damnı çoq yıl evelsi qoyğan ekenler. Saipler içün aqibetleri belli degil. Amma içtimaiy ağlardaki saifelerde olarnı tenqit ete ediler ve boyalarnı deñiştirmege teklif ete ediler.
Repressiv Qırım ameliyeti Rusiye tarafından işğal etilgen Herson vilâyetiniñ territoriyasına da keçti. "Krımskiy Smerhs" Herson vilâyetiniñ sol yalısındaki Rusiye ordusı tarafından işğal etilgen Dobropillâ köyüniñ Ukrayin tarafdarlarınıñ "terbiyelev" videosını kösterdi. Onda eki insan şahsiy evniñ sarı ve mavı divarını Rusiye bayrağınıñ renklerine boyalay. Bu insanlarnıñ malümatları aydınlatılmay.
"Eñ repressiv region"
Rusiyede sarı ve mavı timsalât yasaq etilmese de, Qırımda bu kibi vaqialar ola.
Rusiye akimiyetiniñ mavı ve sarı renkler içün insanlarnıñ taqip etilüvi aqqında hulâsalar 2023 senesi Büyük Britaniya istihbaratınıñ esabatında bar edi.
Yerli seviyedeki bazı rusiyeli quvetçiler "Rusiyeniñ cenk zamanındaki qanularını" mavı ve sarı timsallerniñ açıq numayış etilmesini yasaq etkeni kibi añlaylar, çünki olar "Ukrayinağa gizli destek köstermek mümkün", dep qayd etile vesiqada.
Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki temsilciliginde böyle vaqialarnı cenkke qarşı narazılıq olaraq tanıylar. Müessisede bunı "yarımadanıñ işğalden qurtarıluvı ve Ukrayinağa qaytarıluvına inanuvı ve sarsılmazlığınıñ numayışı" dep aytalar. Temsilcilik "er keske cesürligi ve açıq-aydın vatandaşlıq mevamı içün" minnetdarlıq bildire.
İşğal etilgen Qırım Rusiye akimiyetiniñ nezareti altında eñ repressiv regionlardan biri oldı, dep aytıla "OVD-İnfo" Rusiye aq qorçalayıcı leyhasınıñ maruzasında.
2024 senesi ilk yaz ayınıñ 25-nde İnsan aqları Avropa mahkemesi, "Ukrayina Rusiyege qarşı" devletlerara davasını baqıp, Rusiye Federatsiyasınıñ vaqtınca işğal etilgen Qırım ve Aqyar topraqlarında öz qanunlarını esassız olaraq kirsetkenini, halqara gumanitar uquq qaidelerini ve İnsan aqları ve esas serbestliklerini qoruv şartnamesini bozğanını bildirdi.